Tìm kiếm bài viết học tập

Ngữ pháp về động từ li hợp trong tiếng Trung 离合动词

Quy tắc biên tập và xuất bản nội dung

Động từ li hợp là một trong những chủ điểm ngữ pháp quan trọng của tiếng Trung. Nếu như bạn nắm vững được cấu trúc, cách dùng thì sẽ giao tiếp tốt hơn. Trong bài viết dưới đây, PREP cung cấp những kiến thức quan trọng nhất về động từ li hợp. Hãy theo dõi nhé!

Động từ li hợp

I. Động từ li hợp là gì?
II. Cách dùng động từ li hợp trong tiếng Trung
IV. Quy tắc sử dụng động từ li hợp
V. Một số động từ li hợp trong tiếng Trung thường dùng
VI. Bài tập động từ li hợp trong tiếng Trung

I. Động từ li hợp là gì?

Động từ li hợp 离合动词 /líhé dòngcí/ được dùng để biểu đạt một khái niệm hoàn chỉnh cố định. Khi sử dụng trong câu, bạn có thể tách động từ tiếng Trung đó và thêm vào giữa thành phần khác. Ví dụ:

离过婚 /lí guò hūn/: Đã ly hôn.
见过面 /jiànguò miàn/: Đã gặp qua.

II. Cách dùng động từ li hợp trong tiếng Trung

PREP hướng dẫn bạn cách dùng của các động từ li hợp thông dụng trong tiếng Trung. Hãy theo dõi và bổ sung kiến thức hữu ích nhé!

1. Phía trước không được mang tân ngữ

Bản thân động từ li hợp vốn đã mang kết cấu động tân nên không mang tân ngữ phía sau nó. Lúc này, xảy ra hai trường hợp sau:

Cách dùng

Ví dụ

Tân ngữ đặt giữa động từ li hợp. Cấu trúc:

A + Tân ngữ + (的) + B

见小王一面。/Jiàn Xiǎowáng yīmiàn./: Gặp mặt Tiểu Vương.
他生了你的气。/Tā shēngle nǐ de qì./: Cậu ấy tức giận với bạn.

Tân ngữ đặt trước động từ li hợp, phía trước mang giới từ tiếng Trung. Cấu trúc:

Giới từ + Tân ngữ + AB

你跟她结婚。/Nǐ gēn tā jiéhūn./: Cậu kết hôn với cô ấy.
我跟你见面。/Wǒ gēn nǐ jiànmiàn./: Tớ gặp mặt cậu.
他向我道歉。/Tā xiàng wǒ dàoqiàn./: Anh ấy xin lỗi tôi.

Ví dụ câu có chứa động từ li hợp trong tiếng Trung

2. Khi kết hợp với bổ ngữ thời lượng

Động từ li hợp khi kết hợp với bổ ngữ thời lượng trong tiếng Trung thì xảy ra hai trường hợp sau:

Cách dùng

Ví dụ

Khi biểu thị động tác đang tiến hành hoặc duy trì trong thời gian bao lâu, bổ ngữ thời lượng thường đặt giữa động từ li hợp. Cấu trúc:

A (了) + Bổ ngữ (+的) + B

小明洗了半个小时澡。/Xiǎomíng xǐle bàn gè xiǎoshí zǎo./: Tiểu Minh tắm 30 phút rồi.
她们吵了一个小时架。/Tāmen chǎole yī ge xiǎoshí jià./: Họ cãi lộn với nhau cả tiếng rồi.

Khi biểu thị động tác đã hoàn thành trong một khoảng thời gian nào đó, không mang nghĩa kéo dài, bổ ngữ thời lượng sẽ đặt sau động từ li hợp. Cấu trúc:

AB + Bổ ngữ (+了)

我哥哥毕业二年了。/Wǒ gēge bìyè èr niánle./: Anh trai tôi đã tốt nghiệp 2 năm rồi.
他们结婚一年多了。/Tāmen jiéhūn yī nián duōle./: Họ kết hôn hơn 1 năm rồi.

3. Khi kết hợp cùng bổ ngữ trình độ 得

Cách dùng

Ví dụ

Cấu trúc:

Chủ ngữ + Động từ + Tân ngữ + Động từ + 得 + Bổ ngữ trạng thái

玛丽唱歌唱得好。/Mǎlì chànggē chàng de hǎo./: Mary hát hay.
小王游泳游得很快。/Xiǎowáng yóuyǒng yóu de hěn kuài./: Tiểu Vương bơi rất nhanh.

Cấu trúc:

Chủ ngữ + Tân ngữ + Động từ + 得 + Bổ ngữ trạng thái

玛丽歌唱得很好。/Mǎlì gē chàng de hěn hǎo./: Mary hát rất hay.
他汉语说得很流利。/Tā Hànyǔ shuō de hěn liúlì./: Cậu ấy nói tiếng Trung rất lưu loát.

4. Khi kết hợp với các trợ từ động thái 了、着、过

Các trợ từ động thái 了、着、过 thường đứng giữa hoặc sau động từ li hợp:

Cách dùng		Ví dụ
Khi động từ mang 了	Biểu thị động tác đã hoàn thành: A + 了 + (Thành phần khác) + B	他睡三个小时觉了。/Tā shuì sān gè xiǎoshí jiào le./: Anh ấy đã ngủ 3 tiếng rồi. 他们俩一起去散了半个小时步。/Tāmen liǎ yīqǐ qù sànle bàn gè xiǎoshí bù./: Hai người họ đã cùng nhau đi bộ nửa tiếng rồi.
Khi động từ mang 了	Biểu thị sự thay đổi của trạng thái: AB + 了	他们下班以后出去散步了。/Tāmen xiàbān yǐhòu chūqù sànbùle./: Sau khi tan làm, họ ra ngoài đi tản bộ. 小明在水池游泳了。/Xiǎomíng zài shuǐchí yóuyǒngle./: Tiểu Minh đã bơi ở hồ bơi.
Khi động từ mang 着，过	A + 着/过 + B	我妹妹正睡着觉呢。/Wǒ mèimei zhèng shuìzhe jiào ne./: Em gái tôi đang ngủ. 小月跟那朋友跳过舞。/Xiǎoyuè gēn nán péngyou tiàoguò wǔ./: Tiểu Nguyệt từng khiêu vũ cùng bạn trai.

5. Hình thức lặp lại của động từ li hợp

Hình thức lặp lại của động từ li hợp thể hiện trạng thái của hành động: Thời gian ngắn, số lượng ít, mức độ nhẹ, xem nhẹ/tự dưng,... Công thức:

AAB

Ví dụ:

帮帮忙 /bāng bāngmáng/: Giúp đỡ.
打打球 /dǎ dǎqiú/: Đá bóng.
见见面 /jiàn jiànmiàn/: Gặp mặt.
散散步 /sàn sànbù/: Đi bộ.
我每天常常上上网，聊聊天。/Wǒ měitiān chángcháng shàng shàngwǎng, liáo liáotiān./: Tôi mỗi ngày thường lên mạng, nói chuyện phiếm.
我们见见面吧。/Wǒmen jiàn jiànmiàn ba./: Chúng ta gặp gỡ chút đi.

6. Khi kết hợp với đại từ nghi vấn, bổ ngữ động lượng

Đại từ nghi vấn, bổ ngữ động lượng thường đặt giữa động từ li hợp chứ không đặt sau động từ li hợp. Ví dụ:

你这星期加几次班了？/Nǐ zhè xīngqī jiā jǐ cì bānle?/: Cậu tuần này tăng ca mấy lần rồi?
现在12点了，你还睡什么觉？/Xiànzài 12 diǎnle, nǐ hái shuì shénme jiào?/: Bây giờ là 12 giờ rồi, cậu còn ngủ gì nữa?

IV. Quy tắc sử dụng động từ li hợp

Để sử dụng các động từ li hợp trong tiếng Trung đúng cách, bạn cần ghi nhớ những quy tắc quan trọng như sau:

Sau động từ li hợp không sử dụng từ chỉ mục đích. Ví dụ: 他跟马丽结婚。/Tā gēn Mǎlì jiéhūn./: Anh ấy kết hôn với Mary. ➜ 见面 là động từ li hợp, khi sử dụng với từ chỉ mục đích 玛丽 phải sử dụng giới từ 跟.
Những từ chỉ thời gian như 了、着、过 sẽ được chen vào giữa động từ li hợp, thường dùng để kết nối trực tiếp với động từ. Ví dụ: 他们见了一面。/Tāmen jiànle yīmiàn./: Họ gặp nhau một lần rồi.

V. Một số động từ li hợp trong tiếng Trung thường dùng

睡觉 có phải động từ li hợp? 聊天 có phải động từ li hợp? Dưới đây là bảng 1 số động từ li hợp thường gặp trong tiếng Trung. Hãy tham khảo để nhanh chóng bổ sung vốn từ và xem những từ trên có phải là động từ li hợp không nhé!

STT	Động từ li hợp	Phiên âm	Dịch nghĩa
1	开头	kāitóu	Bắt đầu
2	唱歌	chànggē	Ca hát
3	吵架	chǎojià	Cãi vã
4	用功	yònggōng	Chăm chỉ
5	跑步	pǎobù	Chạy bộ
6	分手	fēnshǒu	Chia tay
7	拜年	bàinián	Chúc năm mới
8	拍照	pāizhào	Chụp ảnh
9	出差	chūchāi	Công tác
10	干活	gàn huó	Công việc
11	比赛	bǐsài	Cuộc thi
12	踢球	tī qiú	Đá bóng
13	报名	bàomíng	Đăng ký
14	散步	sànbù	Đi bộ
15	搬家	bānjiā	Di chuyển
16	上班	shàngbān	Đi làm
17	留学	liúxué	Du học
18	起床	qǐchuáng	Đứng dậy
19	见面	jiànmiàn	Gặp gỡ
20	开会	kāihuì	Gặp gỡ
21	帮忙	bāngmáng	Giúp đỡ
22	约会	yuēhuì	Hẹn hò
23	结婚	jiéhūn	Kết hôn
24	开业	kāiyè	Khai trương
25	放假	fàngjià	Kỳ nghỉ
26	签名	qiānmíng	Ký tên
27	考试	kǎoshì	Kỳ thi
28	加班	jiābān	Làm thêm giờ
29	爬山	páshān	Leo núi
30	上网	shàngwǎng	Lướt internet
31	离婚	líhūn	Ly hôn
32	吃亏	chīkuī	Mất mát
33	下雨	xià yǔ	Mưa
34	过年	guònián	Năm mới
35	吃惊	chījīng	Ngạc nhiên
35	睡觉	shuìjiào	Ngủ
36	让步	ràngbù	Nhượng bộ
37	讲话	jiǎnghuà	Nói
38	说话	shuōhuà	Nói chuyện
39	出名	chūmíng	Nổi danh
40	生病	shēngbìng	Ốm
41	出事	chūshì	Tai nạn
42	下班	xiàbān	Tan làm
43	毕业	bìyè	Tốt nghiệp
44	聊天	liáotiān	Trò chuyện
45	开学	kāixué	Trường học
46	洗澡	xǐzǎo	Tắm gội
47	生气	shēngqì	Tức giận
48	着急	zháojí	Vội vàng, sốt ruột
49	请假	qǐngjià	Xin nghỉ phép
50	随便	suíbiàn	Tự do, tùy ý
51	花钱	huāqián	Tiêu tiền
52	逛街	guàngjiē	Đi dạo phố
53	戒烟	jièyān	Cai thuốc
54	回家	huíjiā	Về nhà
55	喝酒	hējiǔ	Uống rượu
56	理发	lǐfà	Cắt tóc
57	伤心	shāngxīn	Đau lòng
58	生病	shēngbìng	Bị ốm, bị bệnh
59	跳舞	tiàowǔ	Khiêu vũ
60	打球	dǎqiú	Đánh cầu
61	表演	biǎoyǎn	Biểu diễn

Nhìn vào bảng sau, bạn sẽ dễ dàng giải đáp được thắc mắc 表演 có phải là động từ li hợp, được sử dụng thông dụng trong giao tiếp và thi cử.

VI. Bài tập động từ li hợp trong tiếng Trung

Để giúp bạn nắm vững được kiến thức về động từ li hợp trong tiếng Trung, PREP đưa ra một số bài tập vận dụng. Hãy nhanh chóng luyện tập để nằm lòng ngữ pháp này nhé!

Đề bài: Chọn đáp án đúng:

我昨天刚跟他 ___ ，他长胖了。(Wǒ zuótiān gāng gēn tā ___ , tā zhǎng pàng le.)
1. 见面过 (jiànmiàn guò)
2. 见过面 (jiàn guò miàn)
3. 见见面 (jiàn jiànmiàn)
4. 见面着 (jiànmiàn zhe)

我正 ___ 呢，就听到外边有人在唱歌。(Wǒ zhèng ___ ne, jiù tīngdào wàibian yǒu rén zài chànggē.)

洗着澡 (xǐ zhe zǎo)
洗澡着 (xǐzǎo zhe)
洗澡过 (xǐzǎo guò)
洗澡了 (xǐzǎo le)

我跟妹妹经常去游泳，上个月 ___ 。(Wǒ gēn mèimei jīngcháng qù yóuyǒng, shàng gè yuè ___ .)

游泳了两次 (yóuyǒng le liǎng cì)
游了两次泳 (yóu le liǎng cì yǒng)
游泳着两次 (yóuyǒng zhe liǎng cì)
两次游泳了 (liǎng cì yóuyǒng le)

妹妹回英国以后，我们只 ___ 。(Mèimei huí Yīngguó yǐhòu, wǒmen zhǐ ___ .)

见过一次面 (jiàn guò yī cì miàn)
一次见过面 (yī cì jiàn guò miàn)
一次见面了 (jiànmiàn le)
见见面一次 (jiàn jiànmiàn yī cì)

我们已经 ___ 了，但是现在还没有开完。(Wǒmen yǐjīng ___ le, dànshì xiànzài hái méiyǒu kāiwán.)

开会一小时 (kāihuì yī xiǎoshí)
开了一个小时 (kāi le yī ge xiǎoshí)
一小时开会 (yī xiǎoshí kāihuì)
开过会一小时 (kāi guò huì yī xiǎoshí)

Đáp án:

Như vậy, PREP đã giải mã chi tiết về kiến thức động từ li hợp trong tiếng Trung. Hy vọng, bài viết chính là cuốn cẩm nang ngữ pháp hữu ích cho những bạn đang trong quá trình học và luyện thi HSK.

Thạc sỹ Tú Phạm

Founder/CEO at Prep

Nhà sáng lập Nền tảng luyện thi thông minh Prep. Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong giảng dạy và luyện thi, Thầy Tú đã giúp hàng ngàn học viên đạt điểm cao trong kỳ thi IELTS. Bên cạnh đó, Thầy Tú Phạm cũng là chuyên gia tham vấn trong các chương trình của Hội Đồng Anh và là diễn giả tại nhiều sự kiện, chương trình và hội thảo hàng đầu về giáo dục.