Thực trạng du học hiện nay ở Việt Nam như thế nào?

Thực trạng du học hiện nay đang có những thay đổi đáng kể do ảnh hưởng của các yếu tố như đại dịch COVID-19, chính sách di trú và sự phát triển của học trực tuyến,.... Trong bài viết này, hãy cùng PREP tìm hiểu chi tiết về thực trạng du học hiện nay để có cái nhìn rõ hơn về tình hình hiện tại nhé!

I. Những con số bất ngờ về thực trạng du học của sinh viên Việt Nam

Trong những năm gần đây, xu hướng du học hiện nay của sinh viên Việt Nam ngày càng tăng mạnh với nhiều điểm đáng chú ý. Số lượng du học sinh Việt Nam ở nước ngoài nhiều thứ 8 trên thế giới, với hơn 230.000 người Việt du học toàn cầu được ghi nhận vào năm 2023.

Theo thống kê mới nhất từ Cơ quan Thống kê giáo dục ĐH Anh (HESA), số lượng sinh viên Việt Nam du học ở Hàn Quốc là cao nhất, tiếp theo sau đó là Nhật Bản, Úc, Mỹ, Đài Loan, Trung Quốc. Hàn Quốc và Đài Loan là 2 quốc gia ghi nhận có nhiều du học sinh Việt nhất trong năm 2023, tăng trưởng lần lượt 14,3% và 3,7% so với năm 2022.

Chung đà phát triển, các quốc gia nói tiếng Anh cũng là điểm đặt chân mơ ước của nhiều người Việt. Úc là quốc gia được nhiều bạn trẻ săn đón với mức tăng trưởng 46% so với 2022. Trái ngược với sự phát triển trên, Nhật Bản và Trung Quốc lại đang dần bớt nhiệt. Nếu bạn muốn hiểu rõ thêm về xu hướng mới trong du học, hãy đọc ngay phần IV của bài viết này nhé!

II. Vì sao du học lại trở thành xu hướng hiện nay?

Du học trở thành xu hướng hiện nay do nó mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho sinh viên:

• Tiếp cận nền giáo dục tiên tiến: Các quốc gia du học thường sở hữu hệ thống giáo dục chất lượng cao, được công nhận toàn cầu. Do đó, khi đi du học, sinh viên sẽ có cơ hội học tập trong môi trường hiện đại, được tiếp cận với các chương trình giảng dạy tiên tiến, cùng với cơ sở vật chất và tài nguyên hỗ trợ tốt hơn.

• Cơ hội nghề nghiệp: Du học mở ra cánh cửa nghề nghiệp rộng lớn hơn bởi sinh viên có thể tiếp cận với thị trường lao động quốc tế, nơi mà bằng cấp và kinh nghiệm học tập ở nước ngoài là lợi thế. Ngoài ra, một số quốc gia như Ireland, Hà Lan, New Zealand,... còn cung cấp cơ hội làm việc và định cư sau khi tốt nghiệp.

• Trải nghiệm văn hóa mới: Một điểm mà làm cho nhiều sinh viên khao khát để được đi du học đó chính là trải nghiệm văn hoá mới. Việc khám phá ngôn ngữ, phong tục, và lối sống khác biệt không chỉ giúp sinh viên mở mang kiến thức mà còn phát triển tư duy quốc tế, đồng thời cải thiện kỹ năng giao tiếp và khả năng thích nghi.

• Cạnh tranh trong thị trường lao động: Trong môi trường cạnh tranh khốc liệt của thị trường lao động hiện nay, việc sở hữu bằng cấp quốc tế giúp sinh viên nổi bật hơn trong mắt nhà tuyển dụng.

• Mở rộng mạng lưới quan hệ quốc tế: Du học tạo cơ hội cho bạn gặp gỡ và làm quen với nhiều bạn bè, giảng viên, và các chuyên gia đến từ nhiều quốc gia khác nhau. Mạng lưới quan hệ này không chỉ hỗ trợ trong lúc học tập mà còn giúp ích rất nhiều trong công việc và sự nghiệp sau này.

III. Thách thức trong thực trạng du học hiện nay

Bên cạnh những lợi ích thì thực trạng du học hiện nay cũng đem đến nhiều thách thức, cụ thể là:

• Chi phí du học cao: Một trong những thách thức lớn nhất đối với sinh viên và gia đình là chi phí du học. Học phí tại các trường đại học danh tiếng, đặc biệt ở các nước phát triển, ngày càng cao. Bên cạnh đó, chi phí sinh hoạt tại các thành phố lớn, nơi tập trung nhiều trường đại học, cũng tăng đáng kể. Chính những điều này sẽ tạo nên gánh nặng tài chính vô cùng lớn cho những người có ý định đi du học hiện nay, đặc biệt là những gia đình không có điều kiện.

• Cạnh tranh vào các trường đại học hàng đầu: Số lượng sinh viên quốc tế mong muốn vào các trường danh tiếng ngày càng tăng, trong khi chỉ tiêu lại có giới hạn. Điều này tạo ra một môi trường cạnh tranh khốc liệt, đòi hỏi sinh viên không chỉ có thành tích học tập xuất sắc mà còn phải có các hoạt động ngoại khóa và khả năng lãnh đạo ấn tượng. Các yêu cầu như điểm SAT/ACT cao, hồ sơ nổi bật, và thư giới thiệu xuất sắc khiến quá trình ứng tuyển càng trở nên căng thẳng hơn cho du học sinh.

• Những thay đổi về chính sách visa và quy định di trú tại các quốc gia: Các quốc gia, đặc biệt là các quốc gia phát triển, thường xuyên thay đổi chính sách visa và di trú, gây ảnh hưởng lớn đến sinh viên quốc tế. Sự không ổn định trong quy định có thể tạo ra khó khăn cho việc duy trì tình trạng hợp pháp hoặc kéo dài thời gian xử lý hồ sơ, tạo ra nhiều khó khăn cho du học sinh. Ví dụ, gần đây Úc đang tập trung vào việc siết chặt và điều chỉnh quy trình xét duyệt. Quốc gia này đã tăng điểm IELTS khi đăng ký visa du học Úc:

  • Visa du học: tăng từ 5.5 lên tối thiểu 6.0 IELTS.

  • Visa ở lại làm việc sau tốt nghiệp: tăng từ 6.0 lên tối thiểu  6.5+ IELTS.

  • Visa theo chương trình ELICOS: tăng từ 4.5 lên 5.0+ IELTS.

• Rào cản ngôn ngữ và sự khác biệt văn hóa: Khi du học, sinh viên thường gặp khó khăn trong việc hòa nhập do rào cản ngôn ngữ và văn hóa. Khả năng sử dụng ngôn ngữ chưa thành thạo có thể ảnh hưởng đến việc học và giao tiếp. Ngoài ra, sự khác biệt trong lối sống, phong tục, và quan điểm xã hội cũng tạo ra những cú sốc văn hóa, khiến sinh viên cảm thấy lạc lõng, cô đơn và nhớ nhà.

• An ninh: Một số quốc gia và khu vực có tình hình an ninh không ổn định, ảnh hưởng đến sự an toàn của sinh viên quốc tế khi du học. Ví dụ, tại Mỹ, có một số bang hoặc thành phố có tỷ lệ tội phạm cao, như Chicago (bang Illinois) và Detroit (bang Michigan), nơi tình trạng bạo lực súng đạn và tội phạm gia tăng. Ngoài ra, các quốc gia như Afghanistan, Syria, và Iraq cũng có tình hình bất ổn về chính trị và an ninh, khiến việc du học tại đây trở nên rủi ro hơn.

IV. Xu hướng mới trong du học hiện nay

Theo thực trạng du học hiện nay, có một số xu hướng của hoạt động du học mới bạn cần nắm bắt để quyết định được lối đi tốt nhất cho bản thân mình sau này:

1. Xu hướng du học những ngành mới

Việc các tập đoàn công nghệ lớn tiến hành sa thải hàng loạt nhân viên đã khiến sinh viên quốc tế có cái nhìn thực tế hơn về thị trường việc làm. Thay vì đổ xô vào các ngành công nghệ vốn được coi là "hot" như công nghệ thông tin, khoa học máy tính, ngày càng nhiều bạn trẻ đang tìm kiếm những con đường mới, phù hợp hơn với sở thích và năng lực của bản thân. Các lĩnh vực như ẩm thực, nghệ thuật, quản lý nhà hàng, hướng nghiệp và y tế đang trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết. Đây chính là xu hướng của hoạt động du học  mà bạn cần cập nhật kịp thời để lựa chọn hướng đi chính xác.

2. Sự thay đổi trong độ hot của các quốc gia du học

Gần đây, xu hướng du học giữa các quốc gia có sự thay đổi. Với các quốc gia châu Á, Hàn Quốc và Đài Loan đang là 2 nơi dừng chân hot nhất của nhiều du học sinh Việt Nam. Theo Viện Phát triển giáo dục Hàn Quốc (KEDI), tính đến tháng 4/2023, có hơn 43.000 du học sinh Việt Nam tại Hàn Quốc, chiếm gần 1/4 tổng số sinh viên quốc tế ở nước này và tăng trưởng 14,3% so với năm trước. Chung đà phát triển, số lượng du học sinh tại Đài Loan đạt hơn 27.000 người, tăng 3,7% so với năm 2022.

Ngược lại với 2 quốc gia trên, Nhật Bản và Trung Quốc đang dần giảm nhiệt, với sự suy giảm lần lượt là 2,8% và 13%. Điều đáng nói ở đây là, Nhật Bản từng là quốc gia được nhiều du học sinh Việt lựa chọn nhất, vượt trên cả các quốc gia phương Tây trong những năm 2018-2019, giờ đã giảm hơn 50%.

Đối với các quốc gia nói tiếng Anh, số lượng du học sinh có sự tăng đáng kể, đặc biệt là Úc, Mỹ, Anh, Canada và New Zealand. Theo nghiên cứu The Emerging Futures bởi IDP, số lượng sinh viên muốn du học Mỹ tăng cao, trong khi xu hướng du học Úc, Canada, và Anh giảm do sự thay đổi chính sách của các quốc gia này.

3. Linh hoạt trong các chứng chỉ Tiếng Anh du học

Các chứng chỉ quốc tế như IELTS và TOEFL từng là rào cản lớn đối với những ai muốn du học. Nhưng hiện nay, xu hướng đã thay đổi. Nhiều trường đại học, điển hình như Brighton, Ulster và Birmingham tại Anh, đã không còn bắt buộc sinh viên phải có IELTS. Thay vào đó, các trường cung cấp các hình thức đánh giá năng lực tiếng Anh linh hoạt hơn, như bài kiểm tra đầu vào hoặc học khóa học tiếng Anh trước khi bắt đầu chương trình chính thức.

Tuy nhiên, để xin visa thì bạn vẫn cần đảm bảo điểm chứng chỉ tối thiểu để có thể xuất ngoại.

4. Xu hướng du học trực tuyến và du học hybrid

Xu hướng của hoạt động du học cũng có những sự thay đổi với sự phát triển của công nghệ. Du học trực tuyến và hybrid (kết hợp giữa trực tuyến và học tại trường) đang trở thành xu hướng mới trong giáo dục toàn cầu, đặc biệt sau đại dịch COVID-19. Với du học trực tuyến, sinh viên có thể học từ xa thông qua các nền tảng kỹ thuật số, giúp tiết kiệm chi phí sinh hoạt và học tập. Một số nền tảng/trường đại học cung cấp các khóa học trực tuyến đó là coursera, edX, University of Florida, University of London, Boston University,...

Chương trình hybrid kết hợp giữa học online và tham gia một số lớp học tại trường, cho phép sinh viên linh hoạt hơn trong việc cân bằng thời gian và tài chính. Cả hai hình thức này mang lại cơ hội tiếp cận nền giáo dục quốc tế mà không cần di chuyển thường xuyên.

V. Các hình thức du học phổ biến với học sinh/sinh viên Việt Nam

1. Du học tự túc

Du học tự túc là hình thức phổ biến nhất đối với học sinh và sinh viên Việt Nam, trong đó gia đình hoặc bản thân sinh viên phải tự lo toàn bộ chi phí học tập và sinh hoạt. Tuy nhiên, áp lực tài chính là một yếu tố lớn cần cân nhắc khi quyết định du học theo hình thức này. Du học tự túc đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về tài chính cũng như khả năng quản lý tiền thì mới có thể học tập và sinh sống ổn định được ở nước ngoài.

Tham khảo thêm bài viết:

• Du học Trung Quốc tự túc: Điều kiện, hồ sơ, chi phí và kinh nghiệm!

• Tổng quan chương trình du học Đài Loan hệ tự túc

2. Du học học bổng

Du học thông qua các chương trình học bổng là khao khát của nhiều sinh viên Việt Nam. Các học bổng này có thể đến từ trường đại học, tổ chức phi lợi nhuận hoặc chính phủ các nước. Những học bổng toàn phần hoặc bán phần sẽ giúp giảm thiểu được rất nhiều áp lực tài chính, giúp học sinh/sinh viên có thể yên tâm và tập trung hơn vào việc học hành. 

Tuy nhiên, để giành được học bổng du học cũng rất khó khăn và có sự cạnh tranh cao. Sinh viên phải có thành tích học tập nổi bật, kỹ năng ngoại ngữ tốt và hồ sơ hoạt động xã hội ấn tượng thì mới xin được những học bổng giá trị cao.

Hiện nay, có nhiều chương trình học bổng và hỗ trợ tài chính dành cho du học sinh từ các chính phủ, trường đại học và tổ chức quốc tế:

• Học bổng Chính phủ: Như Chevening (Anh), Fulbright (Mỹ), Erasmus Mundus (EU), Endeavour Scholarships and Fellowships (Úc), giúp du học sinh giảm được toàn phần hoặc bán phần học phí. Bạn có thể tìm hiểu chi tiết về các học bổng này (điều kiện, đối tượng áp dụng, thời hạn nộp, mức học bổng,..) qua website nhé.

• Học bổng từ trường đại học: Các trường đại học lớn đều cung cấp học bổng riêng cho sinh viên quốc tế với các mức giá trị cao. Các học bổng có giá trị càng cao và đến từ các trường danh tiếng thì cơ hội cạnh tranh sẽ càng cao. Bạn có thể xem chi tiết về học bổng của các trường thông qua website chính thức nhé.

Tham khảo thêm bài viết:

• Các loại học bổng du học Hồng Kông chi tiết

• Học bổng du học Đài Loan dành cho học sinh, sinh viên Việt Nam

• Học bổng du học Trung Quốc: Điều kiện, hồ sơ, cách xin học bổng

3. Du học trao đổi

Du học trao đổi là hình thức du học ngắn hạn, kéo dài từ 6 tháng - 1 năm, cho phép sinh viên học tập tại một trường đối tác ở nước ngoài. Chương trình này thường diễn ra theo các thỏa thuận hợp tác giữa các trường đại học, tạo điều kiện cho sinh viên trải nghiệm văn hóa và hệ thống giáo dục quốc tế trong ngắn hạn. Du học trao đổi giúp sinh viên mở rộng nhiều kiến thức, kỹ năng và vòng xã hội, nhưng không yêu cầu sự đầu tư tài chính lớn như du học dài hạn.

4. Du học nghề

Du học nghề đang ngày càng phổ biến, đặc biệt với những học sinh muốn nhanh chóng gia nhập thị trường lao động. Du học nghề cung cấp các chương trình đào tạo tập trung vào kỹ năng thực hành, kết hợp giữa lý thuyết và thực tập tại các doanh nghiệp. Các quốc gia như Đức, Úc và Canada là điểm đến hấp dẫn cho sinh viên du học nghề, nhờ vào cơ hội việc làm tốt và tiềm năng định cư sau khi tốt nghiệp.

Trên đây, PREP đã chia sẻ cho bạn thực trạng du học hiện nay, những thách thức, xu hướng mới và những chủ đề liên quan. Hy vọng những thông tin hữu ích trên đây sẽ giúp bạn có những nhìn nhận chính xác nhất về thực trạng du học hiện nay, đồng thời xác định được lối đi tương lai cho mình.